- Жалпы маалымат
- Илимий долбоордун аталышы
Кыргыз тилиндеги мультфильмдердин жаш балдарды калыптандырып тарбиялоодогу ролу жана кыргыз тилиндеги мультфильмдерди түзүү
- Долбоорду ишке ашыруунун мөөнөттөрү жана этаптары
Долбоор 2022-жылы ишке ашырылат.
- Долбоорду КР билим берүү жана илим министрлиги тарабынан каржыланат.
2. Илимий изилдөө иштин алкагында аткарылуучу иштердин түрлөрү
1. Мультфильмдердин жаш балдардын калыптануусуна тийгизген таасири жөнүндө дүйнөлүк илимий булактардагы маалыматтарды анализдөө (теориялык изилдөө)
2. Бала бакчалардын тарбиячыларынын, мектептердин башталгыч класстарынын мугалимдеринин жана ата-энелердин арасынан сурамжылоо жүргүзүү (эксперименталдык изилдөө)
3. Кыргыз элинин менталитетине ылайык келүүчү чет тилдеги мультфильмдерди тандап алуу жана аларды кыргыз тилинде үндөштүрүү (практика жүзүндө ишке ашыруу).
3. Көйгөйдү чечүүнүн жөндүүлүгүн негиздөө
Азыркы өсүп келе жаткан жаш муун кыргыз тилинен четтеп баратат. Себеби глобалдаштыруунун натыйжасында коомдо ошондой өзгөрүүлөр болуп, балдар жаштайынан орус, англис тилдерине басым кылып жатышат. Анын үстүнө интернет ар бир адамга жетиштүү болуп калды, ушуга байланыштуу балдар маалыматты китептерден эмес, интернеттен орус тилинде алышып, кыргызча тилди үйрөнбөй калып жатышат.
Жаш баланын калыптануусуна, тил үйрөнүүсүнө азыркы учурда мобилдик телефондогу оюндар, мультфильмдердин таасири абдан чоң. Жада калса тили чыга элек кенедей балдар да мобилдик телефонду тиктеп отурушат. Балдар телефондон эмнени көрүшөт, эмне маалымат алышат? Албетте, мультфильмдерди, ар кандай комикстерди, а чоңураак балдар оюн ойношот. Ошол мультфильмдерди көрүп атышып эле чет тилдерди үйрөнүп, ал мультфильмдердеги каадаларды, жүрүм-турумдарды кабыл алып жатышат. Алар үчүн виртуалдуу дүйнө менен чыныгы дүйнө аралашып калды. Кыргызча мультфильмдерди көрүшөбү, ал фильмдер азыркы коомго ылайыктуубу? Чет элдик мульфильмдер биздин коомго ылайыктуубу, кыргыз баласы кандай фильмдерди көрүшү керек?
Бирок, кыргыз тилиндеги оюндар, мультфильмдер абдан аз болуп жатат. Ар кандай темадагы көп кыргыз тилиндеги мультфильмдер керек. Мультфильм тартуу, албетте, абдан көп эмгекти, каражатты талап кылат. Биринчи этапта башка тилдеги (орус, англис, немис) тилдериндеги мультфильмдерди кыргызча которуп, үндөштүрүп баштаса болот. Алардын маани-маңызын изилдеп, жалпы адамзаттык баалуулуктарын карап, кыргыз элинин менталитетине ылайыктууларын тандап алып которуу жана элге жайылтуу балдарды тарбиялоодо актуалдуу маселе болуп саналат.
- Илимий долбоордун максаттары жана маселелери, долбоордун ишке ашырылышын аныктоо үчүн колдонулуучу индикаторлор жана көрсөткүчтөр
Илимий долбоордун максаттары
- Мультфильмдердин жаш балдарды калыптандырып тарбиялоодогу ролун аныктоо.
- Чет тилдеги мультфильмдердин кыргыз элинин менталитетине ылайыктууларын тандап алуу жана кыргыз тилинде үндөштүрүү.
Илимий долбоордун маселелери
- Мультфильмдердин жаш балдардын калыптануусуна тийгизген таасири жөнүндө дүйнөлүк илимий булактардагы маалыматтарды анализдөө
- Бала бакчалардын тарбиячыларынын, мектептердин башталгыч класстарынын мугалимдеринин жана ата-энелердин арасынан мультфильмдердин балдардын калыптануусуна тийгизген таасири жөнүндө сурамжылоо жүргүзүү
- Интернет булактарындагы чет элдик мультфильмдерди талдоо жана кыргыз элинин менталитетине ылайыктууларын тандап алуу.
- Мультфильмдердин текстин балдарга ылайыктап кыргыз тилине которуу.
- Мультфильмдердин маңызына жараша үн кошуучу аткаруучуларды тандап алуу.
- Мультфильмдерди кыргыз тилинде үндөштүрүү жана монтаждоо.
- Атайын сайт уюштуруу жана ага даяр мультфильмдерди жайгаштыруу.
- Сунушталган мультфильмдердин балдарга алымдуулугун, жагымдуулугун изилдеп жыйынтык чыгаруу
5. Колдонулуучу индикаторлор жана көрсөткүчтөр
- Теориялык изилдөөлөрдүн жана эксперименталдык сурамжылоолордун негизинде илимий 2 макала жарыялоо
- Кыргызчалаштырылган мультфильмдердин саны (минималдуу болжол 20 видео)
Баланын жаш курагына жараша кыргыз тилине которулган мультфильмдердин саны төмөндөгүдөй болжолонууда
- 3-4 жаш – 20 тасма
- 4-5 жаш -20 тасма
- 5-7 жаш- 20 тасма